Kleine daden kunnen grote gevolgen hebben op veiligheidsvlak
Omdat onvoorzichtig en nonchalant gedrag aan de basis van vele ongevallen ligt, is dit bijsturen de enige manier om de veiligheidssituatie drastisch te verbeteren. En daar gaat dan weer bewustzijn aan vooraf. Kan men de mogelijke gevolgen van een bepaalde gedraging correct inschatten? Beseft men hoe ingrijpend die kunnen zijn in een mensenleven? Of is men zich er überhaupt van bewust dat een bepaalde eigen handeling of die van een collega verkeerd is, en wordt de collega hierop aangesproken? Misschien lijken deze vragen niet evident, maar de juiste antwoorden hierop zijn makkelijk te vinden.
Een veilige werkomgeving komt voort uit een combinatie van factoren. Je zorgt voor geschikt materiaal en persoonlijke beschermingsmiddelen, je leert mensen hoe hun tools te gebruiken en hun werk correct en met zelfvertrouwen uit te voeren, en je zorgt ervoor dat de werkomgeving ordelijk en overzichtelijk is ingericht. Met andere woorden, iedereen functioneert onder de beste omstandigheden. Meestal gaat het goed, maar toch gebeuren er nog heel wat ongevallen op de vloer. "Hoe kon dat toch nog gebeuren?" vragen we ons nadien af. Het antwoord is eenvoudig: “menselijk gedrag”. De oplossing ligt echter minder voor de hand..
“Het is ontzettend belangrijk dat nagedacht wordt over het gedrag op werkvloer”, legt Yannis De Swert, Verantwoordelijk voor de Business Lab leeroplossingen bij EDUCAM, uit. “Daar begint alles mee. Ziet men de risico's die gelopen worden? Het kan soms om schijnbaar kleine dingen gaan, maar de gevolgen kunnen groot zijn. Denk maar aan rondslingerend materiaal, of een heftruck die voor een brandblusser geparkeerd staat en hierdoor de toegang belemmert.”
Collega's aansporen
“Letten op je eigen handelingen is natuurlijk de eerste vereiste, maar wat als je collega’s het niet zo nauw nemen met de regels?”, vervolgt De Swert. “Stel: je treft een collega zonder veiligheidshandschoenen aan, of je ziet dat hij te snel rijdt met de vorkhefttruck. Heb je dan het lef om hem daarop aan te spreken? Deze vraag is cruciaal, en het antwoord is niet altijd eenvoudig. Vaak verkiest men te zwijgen om de relatie met die bewuste collega niet in gevaar te brengen, ook al beseft men dat dit eigenlijk niet de juiste keuze is.”
Bijna-ongevallen
“Een groot risico is een vals gevoel van veiligheid”, waarschuwt Yannis De Swert. “Men mag zich immers niet blind staren op de ongevallenstatistieken, die misschien wel best meevallen. Daarnaast moet je ook durven kijken naar de zogenaamde near-incidents: voorvallen die op zich misschien nog net zonder kwalijke gevolgen aflopen, maar waarbij het geen haar gescheeld heeft. Iedereen wordt er wel eens mee geconfronteerd, op of buiten de werkvloer. Denk maar aan een verkeerssituatie waarbij je net een aanrijding hebt kunnen vermijden. Strikt genomen is er geen ongeval, maar er was niet veel nodig om er een van te maken. Of uitglijden bovenaan de trap zonder dat men de trapleuning vasthoudt. Men kan er met de schrik van afkomen, maar voor hetzelfde geld loopt het helemaal fout. Ook dergelijke incidenten maken deel uit van een ruimer veiligheidsverhaal.”
Gulden middenweg
Mensen doen nadenken en trainen op hun gedrag vormt trouwens de basis van de EDUCAM-opleiding 'veiligheid en gedrag'. “Gedragsverandering kan je trainen”, legt Yannis De Swert uit. “Maar dit gebeurt niet op één dag. Het laatste wat we willen doen is moraliserend overkomen. De ervaring leert dat je met een belerend vingertje niet de beste resultaten boekt. Door de mogelijke dramatische gevolgen aan de geldende regels te koppelen, begrijpt men het nut van deze regels en zetten we mensen aan deze strikter te volgen. Er moet een bepaalde teneur gevonden worden, een gulden middenweg zeg maar, om het bewustzijn duurzaam te prikkelen.”
Hervallen als valkuil
“Bewustzijn stuurt het gedrag bij, maar het grootste risico is te hervallen in oude slechte gewoontes”, stelt Yannis De Swert. “De aandacht verslapt, het inzicht verwatert en men neemt het niet meer zo nauw met de veiligheidsvoorschriften. Ook dit vermijden vergt teamwork. De collega’s moeten elkaar bij de les houden. Regelmatig herhalen en opfrissen is de boodschap. Want als veiligheid een werkwoord is, dan is bewustzijn dat evenzeer.”
Rust creëren als einddoel
“Wanneer dit veiligheidsbesef bij iedereen aanwezig is, verschaft dat een vorm van rust op de werkvloer”, besluit Yannis De Swert. Dit is dan alvast één punt waarover men zich niet meer hoeft te bekommeren, waardoor er meer ruimte is om zich op de feitelijke taak te concentreren. Het gevoel in een veilige werkomgeving aan de slag te kunnen gaan heeft een gunstig effect op de aanwezige stress en de motivatie.”
Wil u het gedrag op de werkvloer onder de loep nemen en zo ongevallen vermijden?
